Als iemand iets voor eeuwig kan vastleggen, dan is het Lieve Blancquaert (60) wel. Met reportages zoals Het laatste portret, Last Days en de Borstkankerbijbel werkt deze Gentse topfotografe vaak in het kader van tijd, en meestal het tekort ervan. Ook haar klik met portretfotografie, scherpgesteld op gevoelige thema’s of zelfs taboes, doet ze voor ons uit de doeken.
De klik met Kim Phuc
“Toen ik het beeld van het napalmmeisje zag, wist ik het. Ik was 9 jaar, haar leeftijd, en ik moest en zou fotograaf worden. Mijn moeder kan dat moment nog levendig navertellen”, glimlacht Lieve. “De impact, of zelfs het verschil, dat die foto toen maakte - op mij, op de wereld - was enorm. Vandaag worden we overspoeld met gelijkaardige beelden en kunnen we dat precies niet meer aan. We willen er ons tegen beschermen en zoeken liever schoonheid op. Maar of het nu aantrekking, ontroering of afschuw is, als ik ook maar iets voel bij een foto, dan is die foto voor mij geslaagd”, omschrijft ze. “Een beeld is heel hard in-your-face en kan je choqueren, zonder ook maar enige inspanning te doen. Bij woorden daartegen, zit de schoonheid net in de traagheid ervan. In mijn reportages en boeken komen die twee samen, en daar hou ik wel van.”
Focus op de ontmoetingen
“Landschappen en portretten van perfecte mensen roeren mij minder”, bekent Lieve. “Ik wil een verhaal kunnen brengen. Thema’s of zelfs taboes bespreekbaar maken, of toch een poging tot wagen. Het is de ontmoeting met de mens voor mijn lens, die ik zo bijzonder vind aan mijn job. Stuk voor stuk eye-openers, die mij anders doen kijken naar het leven”, licht ze nog toe. “Ondanks mijn empathie kan ik nog altijd een professionele afstand bewaren en het nadien van mij afzetten. Het is dus niet dat ik die zware emoties diep in mij meedraag. Mijn ‘modellen’ geven mij net goesting in het leven”, glundert Lieve. “Er één foto of reeks uitkiezen, dat kan ik niet. Elke fase in mijn carrière heeft zijn sterktes en zwaktes, goeie en slechte momenten. Maar als ik echt maar één foto mag inkaderen? Dan zou dat een van mijn kinderen zijn.”
Leeftijd zou geen rol mogen spelen
“Tijdloos betekent voor mij in slaap of in opperste meditatie zijn. De tijd tikt inderdaad weg, zonder dat je er vat op hebt, maar ik kan mij wel boos maken in het feit dat wij ‘ouder worden’ als iets negatiefs zien. In onze kapitalistische samenleving draait alles rond succes en er applaus voor krijgen, en dat kan enkel als je jong bent en er zo uitziet. In Cuba is je leeftijd geen referentiepunt en ook in Japan keken ze op wanneer ik naar hun leeftijd vroeg. Vanwaar die belachelijke obsessie met onze leeftijd, het getal? Ik ken mensen van 80 jaar die zó open-minded zijn en mensen van 20 jaar die zó narrow zijn. Ook ik ben iemand van 60 die 30 is. Het zijn fases in je leven en ouder worden vind ik net de langste van allemaal.”
Toch even sluitertijd nodig
“Net zoals iedereen probeer ik van schoonheid te genieten, maar de laatste jaren heb ik weinig vrije tijd gehad. Ik werk nu bijna 4 jaar aan ‘Wij zijn Europa’, een reis door 27 lidstaten, vol prachtige ontmoetingen. Het wordt een 6-delige reeks op VRT Canvas, een tentoonstelling én een boek, en dat alles komt uit in maart. Het was zeer boeiend, maar het heeft mij ook veel energie gekost. Mijn hoofd is al lang niet meer leeg geweest”, geeft ze eerlijk mee. “Aan later kan ik dus nu nog niet denken, maar er zijn geen specifieke personen die ik ‘ooit eens’ hoop te fotograferen. Ik ben niet snel starstruck en vind iedereen de moeite. Maar thema’s die ik wil aankaarten? Die zijn er nog genoeg. Wat ik wel hoop, is dat er snel een label komt om echte van fake AI-foto’s te onderscheiden. Het is net de twijfel die voor onrust en beledigingen zorgt.”
Ik ga nooit naar het werk zonder: Gemakkelijke kleren.
Ik krijg een krop in de keel van: Schoonheid in verdriet.
De laatste foto op mijn gsm is: Toevallig heel toepasselijk. Namelijk een krantenkop uit De Standaard, die als volgt klinkt: “In het woonzorgcentrum wachten we op de soep, niet op de dood”, van columniste Maj Vandergeten. Een quote die ik wou onthouden.
Ik moet meer tijd vrijmaken voor: Mijn vrienden, want dat heb ik de laatste jaren niet kunnen doen. Ik heb het gevoel dat ik nu van op een afstand naar hen kijk, en daar moet verandering in komen.
Ik verlies de tijd uit het oog wanneer ik: Wakker ben. Ik verschiet eigenlijk continu van hoe laat het alweer is.
‘Wij zijn Europa’ wordt een informatieve, avontuurlijke en emotionele weergave van een reis, die start en landt in het Cultuurcentrum Mechelen, van 16 maart tot en met 30 juni 2024. Vanaf 6 maart is Lieves reis ook te volgen op VRT Canvas.
www.construct-europe.be/event/lieve-blancquaert/
