Bekende Zeeparels zijn niet zomaar Bekende Vlamingen – de kust zit in hun DNA. Fotograaf Stephan Vanfleteren (56) trok vijf jaar lang de zee in en uit, door weer en wind. Het leverde hem 50 terabyte aan beelden op, waaruit hij 136 parels viste. Die bundelt de Veurnaar nu in Transcripts of a Sea – een boek én een expo in het MSK Gent, over acht zalen en met een film van Basile Rabaey, een Gentenaar met roots in Veurne. Vanfleteren verweeft er ook de blik van andere kunstenaars in, zoals James Ensor. Maar welke foto zou hij zelf inkaderen? En hoeveel pietermanbeten hield hij eraan over? We sloegen hem aan de haak in het museum.
Hier ben ik nu mee bezig: Met de tentoonstelling van Transcripts of a Sea, die nog loopt tot 4 januari. Drie jaar geleden klopte ik aan bij het MSK en pas in 2025 kreeg ik ruimte. Dat voelde als een eeuwigheid, maar tegelijk als een kans om mij verder te verdiepen. Aanvankelijk wilde ik de zee zo waarheidsgetrouw mogelijk vastleggen, maar dat bleek te saai. Damp, waterdruppels en zoutvlekken op mijn lens werden geen fouten meer, maar net deel van het beeld. En zo ontstond ‘mijn’ zee. Het is het mooiste landschap ter wereld, maar vaak ook eenzaam, confronterend en beangstigend. De zee fotograferen is een les in nederigheid.
Het verhaal achter de cover: Het is een reproductie van mijn Moleskineschriftjes, die ik altijd meenam en waarop al snel waterdruppels verschenen. Een jaar lang noteerde ik er de getijden en mijn gedachten in – en die boekjes stel ik nu ook tentoon.
Jouw band met Veurne: Is dubbel. Men slaagt er namelijk niet in om een van de mooiste historische stadjes van Vlaanderen te vrijwaren van de ‘verappartementisering’. Een blunder van jewelste – doodzonde zelfs – door gebrek aan langetermijnvisie. Ik blijf mij een Oostduinkerkenaar voelen, met de blik naar zee en ver over de horizon. Onze kinderen zijn het Veurnse nest uit – naar Brussel, Rotterdam en zelfs Hanoi – en daar ben ik enorm trots op. Loslaten is een heel mooi iets.
Favoriete strand: Die van Duinkerke en Boulogne, omdat ze niet zo rechtlijnig zijn als bij ons. Achter Cap Gris-Nez richt de zee zich naar het zuidwesten, wat een heel ander karakter geeft. Voor mijn werk vond ik dat interessanter: de branding bruist er van leven.
Aantal kwallen- en pietermanbeten: Geen enkele. Ik droeg altijd botten, een wetsuit en een zwemvest. De zee die ik kende als Oostduinkerkse snotaap is intussen helemaal veranderd. Van pietermannen had ik toen nog nooit gehoord en kwallen zag je vroeger veel minder vaak.
De zee zonder camera: Voelt als pure ontspanning. Jarenlang dook ik erin met een queeste, altijd analyserend en gejaagd. Twee weken geleden ben ik na drie maanden weer in zee gegaan en het was fantastisch. Niets leuker dan daarna naar de zonsondergang te kijken, met een cocktail en mijn vrouw, in Dock Plage in Sint-André.
Als je maar één foto mag inkaderen, welke zou dat zijn: Dat mag je nooit vragen. Het is alsof je vraagt welk kind je favoriet is. Alles heeft zijn tijd en zijn plaats in je leven. Een foto van storm of mist – dat is appels met peren vergelijken.
Dit kader ik thuis in: Niets van mezelf, want daar heb ik geen behoefte aan. Aan onze muren hangen alleen foto’s van mijn vrouw en kinderen of werken van collega’s. Ik hang sowieso weinig op, zodat ik alles makkelijk kan verplaatsen en geen gaten hoef te boren. Ik ben geen handige harry.
Mijn grootste droom: Een gelukkig mens zijn. In een wereld waarin wij en de natuur zo onder druk staan, prijs ik mij gelukkig dat ik mag en kan doen wat ik graag doe. Dat is minder vanzelfsprekend dan het lijkt.
Hij of zij mag mij ooit fotograferen: Oude meesters die er niet meer zijn, zoals Richard Avedon of de 19de-eeuwse Nadar. Ik had graag gezien hoe zij werkten, of ze ook onzeker of onhandig konden zijn. Ik zie snel aan de manier waarop een fotograaf beweegt of hij goed is. Zelf ben ik normaal geen voorstander van mensen om me heen terwijl ik werk, maar videograaf Basile was er het laatste anderhalf jaar vaak bij – soms ’s nachts en de ochtend erna opnieuw. Toch was het fijn dat er iemand meekeek met een eigen artistiek oog. Een idee van mijn vrouw.
IJsbreker voor je model: Ik denk eigenlijk niet dat ik iedereen op zijn gemak stel. Onwennigheid kan juist interessant zijn. Het belangrijkste is dat er ‘iets’ gebeurt tussen ons. Elke sessie put me uit, maar ik geef me graag volledig over, omdat je bij mensen altijd een verantwoordelijkheid draagt. De zee daarentegen kan het niets schelen – zij is geen levend wezen.
Altijd in mijn koelkast: Dode dieren die ik nog moet fotograferen. Supergezellig en erg gewaardeerd thuis. (knipoogt)
Laatste avondmaal: Garnaalkroketten.
Gasten op mijn droomdiner: Jezus en zijn apostelen. Ik heb iets met de dood, omdat ik leef. Mensen die niet aan de dood denken, leven niet.
Alternatieve carrière: (denkt lang na) Dat vind ik een vreemde gedachte. Fotografie is immers allesomvattend: je kan er verschillende levens in kwijt, afhankelijk van hoe je je voelt, en dat maakt dit vak zo fantastisch. Soms wil ik mensen fotograferen, soms juist niet. Nu koos ik voor de zee, omdat ik even weg wou van de wereld. Als dakwerker zou ik moeilijk een dak kunnen leggen in de branding van Oostduinkerke.
Favoriete muziekartiest: Nick Cave, iemand die mij erg dierbaar is, afgewisseld met Warren Ellis. Werken doe ik graag in stilte, maar onderweg luister ik altijd naar muziek. Ik begrijp niet dat muziek voor sommigen onbelangrijk is: het is zo toegankelijk en gevarieerd dat iedereen wel door een lied geraakt kan worden.
Favoriet boek: Het getijdenboekje van Oostduinkerke.
Hobby’s: Heb ik niet en mijn werk zo noemen vind ik cliché. Het ontspant mij, maar slorpt mij tegelijk helemaal op. Surfen vind ik een prachtige sport, maar daar ben ik intussen te oud voor.
Grootste angst: Dat mijn kinderen of vrouw iets zou overkomen. Het is alvast een privilege dat we in dit tijdperk aan deze kant van de planeet wonen.
Moeilijkste aan de liefde: Niets. Jonge mensen zijn volgens mij te veeleisend: je moet elkaar nemen zoals je bent, inclusief gebreken. Durf springen, toon je gevoelens en onderhoud ze goed. Liefde is geen exacte wetenschap, dus denk ook niet te veel na. Mijn vrouw en ik waagden de sprong toen we 18 waren en hebben daar nog geen dag spijt van gehad. Transcripts of a Sea is daarom ook een eerbetoon aan Natacha, want zonder haar had ik dit project nooit kunnen doen.
Favoriet geluid: Stilte. Al verstoort mijn tinnitus dat helaas.
Favoriete geur: De parfum Angel van Thierry Mugler op de huid van mijn vrouw. Nergens is die geur zo juist als in haar poriën.
Mijn laatste krop in de keel: Salade. (grapt) Nee, eigenlijk daarnet nog, toen ik tijdens mijn speech mijn vrouw en kinderen bedankte. Ik ben meestal vrolijk, maar heb ook een emotionele en soms donkere kant.
Favoriete restaurants: Omdat ik zelf niet kan koken en mijn vrouw dat niet altijd wil doen, trekken we vaak naar verschillende zaken. De Oogappel in Veurne, De Drie Ridders in Gyverinkhove, Marquize in Westende en Julia in Sint-Idesbald zijn onze vaste waarden. Daarnaast kijk ik uit naar Het Mosselhuis van Willem Hiele in Oostende, alsook Odé in Oostduinkerke.
Beste aankoop: Mijn zwemvest. Niet alleen bij storm, maar vooral op onverwachte momenten is het onmisbaar. Wist je dat de meeste mensen verdrinken in een kalme zee, vaak zelfs ervaren zwemmers? Zelf ben ik een goeie drijver, al ben ik drie keer bijna verdronken. Voor mijn project maakte ik elke storm op zee mee, behalve Amy.
Expo: Transcripts of a Sea – Stephan Vanfleteren
20 september 2025 tot 4 januari 2026
Museum voor Schone Kunsten, Fernand Scribedreef 1, Gent
mskgent.be
Boek: Transcripts of a Sea – Stephan Vanfleteren
Uitgave Hannibal Books voor € 79,95
hannibalbooks.be
